Sarniak Sosnowy jest grzybem zbieranym przeze mnie od paru sezonów. Nie chodzi o to, że go nie znałem, jednak wcześniej był wraz z Sarniakiem Dachówkowatym grzybem chronionym i przede wszystkim umilał pobyt w jesiennym lesie, zamiast wpadać do koszyka. W roku 2014 zniesiono ochronę tego gatunku, tak więc możecie go zbierać, konsumować, choć wielu sympatyków grzybów uważa Sarniaka Sosnowego za średnio przydatnego do spożycia grzyba.
A jak go rozpoznać, gdzie rośnie i co z nim można poczynić? Tego dowiesz się z poniższej treści i galerii zdjęć.
Sarniak Sosnowy - szybka charakterystyka
- łac.: Sarcodon squamosus
- okres występowania : VIII – XI
Wygląd Sarniak Sosnowego
Kapelusz: przyjmuje barwy w odcieniach brązu, nierzadko wpada w odcień nieco czerwony. Kapelusz Sarniaka Sosnowego jest mięsisty, młode owocniki są wygięte półkoliście z podwiniętym i często jaśniejszym brzegiem. Starsze owocniki stają się rozpostarte z wgłębieniem w środku kapelusza oraz pofałdowane. Kapelusz pokryty jest ciemniejszymi, brązowymi łuskami, dachówkowato ułożonymi, które w starszych owocnikach mogą przybrać i często przybierają kolor nawet mocno czarny. Łuski na środku kapelusza są znacznie większe niż na brzegu, choć sama wielkość może być różna.
Wymiary, jakie osiąga Sarniak Sosnowy mogą imponować, bo dochodzą nierzadko do 25 cm średnicy, natomiast może się zdarzyć owocnik o średnicy kapelusza nawet około 30 cm.
Hymenofor: w postaci kolców, w młodych owocnikach w odcieniach białawych, u starszym przybiera odcień szary do brudnobrązowego. Kolce mają długość w starszych okazach do około 1 cm długości, są stosunkowo grube i zbiegają na trzon, przy samym trzonie znacznie skracają długość. Są dość gęste i łamliwe.
Trzon: centrycznie usytuowany względem kapelusza, jednak może być nieco przesunięty na bok. Cylindryczny, mięsisty, pełny o powierzchni aksamitnej, gładkiej. W młodych owocnikach w odcieniach białawych, starsze owocniki mają trzony w kolorze szarawym, szarobrązowym. Trzon dorosłych owocników osiąga znacznie mniejsze wymiary niż kapelusz, do około 8 cm wysokości i 3 cm średnicy.
Miąższ: początkowo białawy, potem szarobrązowy, twardy, kruchy.
Zapach: o przyjemnym, delikatnym zapachu korzennym.
Smak: łagodny, starsze owocniki mają gorzkawy posmak.
Dopuszczony do obrotu: Nie dopuszczony do obrotu.
Wysyp zarodników: szarobrązowy.
Występowanie Sarniaka Sosnowego
Sarniak Sosnowy mikoryzuje z sosnami, dlatego spotkasz go w borach sosnowych. Ja zbieram go najczęściej podczas wizyty w lasach sosnowych pod Olkuszem, w okolicach Pustyni Błędowskiej. Są top miejsca, gdzie jest dość pospolity i tak właśnie z nim jest. Jeśli trafisz w teren, gdzie występuje, to możesz zaobserwować, jak rośnie grupowo, nierzadko po kilkanaście owocników w jednym miejscu. Ale wyrasta również pojedynczo, choć rzadko, może również tworzyć kręgi.
Występuje od sierpnia do listopada. Największy wysyp obserwuję w październiku.
Wartości i zastosowanie Sarniaka Sosnowego
Sarniak Sosnowy nie jest popularnym gatunkiem w kuchni. Do spożycia nadają się nawet starsze owocniki, ale stają się one nieco suche i gorzkawe, dlatego do spożycia zaleca się zbieranie młodych owocników, które mają łagodny smak, a miąższ jest jeszcze dość mięsisty.
Osobiście nie usuwam kolców przy młodych owocnikach, suszę je pokrojone na plasterki i mielę na przyprawę i mąkę grzybową. Można również przyrządzać z Sarniaka Sosnowego potrawę a’la flaczki, marynować młode owocniki, albo smażyć uprzednio namoczone w panierce – podobnie, jak kanie, czy kotlet schabowy.
Gatunki podobne do Sarniaka Sosnowego
- Sarniak Dachówkowaty (Sarcodon imbricatus): grzyb jadalny, ciężko go odróżnić od Sarniaka Sosnowego. Mikoryzuje ze świerkami, potocznie nazywany Sarniakiem Świerkowym, występuje przeważnie w górach.
- Kolczakówka Szorstka (Hydnellum scabrosum): grzyb niejadalny, nazywany również Sarniakiem Szorstkim. Jest grzybem o dość gorzkim smaku, ma znacznie drobniejsze łuski i występuje w lasach liściastych.
Inne nazwy Sarniaka Sosnowego: sarna, łoszak, łosuń.
Sarniak Sosnowy wcześniej był uznawany za po prostu Sarniaka Dachówkowatego. Stosunkowo niedawno wyodrębniono osobny gatunek w spisie grzybów i tak mamy teraz gatunek odrębny mikoryzujący z sosnami.
