Maślak Sitarz jest grzybem uwielbianym przez początkujących grzybiarzy. Pamiętam jak na początku przygody z grzybami napotkałem na całe stado tego grzyba, byłem wówczas ze znajomymi w borach sosnowych. Szybko zorientowałem się dlaczego nie jest to grzyb przeznaczony do szybkiego napełniania koszyka, jednak jeden z kolegów sprawnie zapełnił nim połowę bagażnika w samochodzie. Mocno zdziwił się podczas krojenia Maślaka Sitarza w domu.
Dlaczego nie schylam się czasami po te grzyby w lesie i jak je rozpoznać? Zapraszam do dalszej części i galerii na końcu wpisu.
Maślak Sitarz - szybka charakterystyka
- łac.: Suillus bovinus
- okres występowania : VI – XI
Wygląd Maślaka Sitarza
Kapelusz: w kolorach od jasnożółtocielistego do miedzianoczerwonego. Początkowo Maślak Sitarz ma kapelusz wypukły, półkolisty z podwiniętym brzegiem, z wiekiem rozpostarty, płaski, a nawet wklęsły z pofałdowanym brzegiem.
Powierzchnia kapelusza wilgotna bardzo oślizgła i gładka, w czasie suszy lśniąca i pomarszczona od wysychania. Skórkę można oddzielić od miąższu, choć nie schodzi tak łatwo, jak np. w Maślaku Zwyczajnym.
Wymiary kapelusza dojrzałych owocników mogą osiągać do 10-12 cm średnicy i czasami można spotkać całą gromadę owocników w takich rozmiarach.
Hymenofor: rurki za młodu szarożółte, później żółtozielonkawe, brudnooliwkowe, z dużymi porami nieregularnymi, które przyrośnięte są do trzonu i często na niego zbiegają.
Trzon: w kolorze kapelusza, cylindryczny, pełny, czasem wygięty. Przeważnie centralnie usytuowany względem kapelusza, gładki. Do 8 cm długości i do 1,5 cm średnicy.
Miąższ: bladożółtawy w kapeluszu do lekkoczerwonawego, bladobrązowego w trzonie, nieco błękitniejący po przekrojeniu. Elastyczny w kapeluszu, w trzonie łykowaty.
Zapach: słabo wyczuwalny, niewyraźny.
Smak: łagodny.
Dopuszczenie do obrotu w Polsce: Tak – dopuszczony do obrotu.
Wysyp zarodników: żółtooliwkowy.
Podłoże: gleba.
Występowanie Maślaka Sitarza
Maślak Sitarz wyrasta od czerwca do listopada, ale największy wysyp tych grzybów obserwuję na przełomie lata i jesieni. Mikoryzuje z sosnami i można go spotkać w lasach iglastych sosnowych lub w lasach mieszanych z przewagą sosny. Uboga gleba, piaszczysta i zakwaszona to wręcz idealne warunki pojawienia się tego gatunku.
Bardzo często napotykam Maślaka Sitarza na piaszczystych wrzosowiskach, na piaszczystych leśnych dróżkach, w trawie na skraju lasu. Jest dość pospolitym grzybem, wyrasta czasami gromadnie, w kępach, czasami owocniki są pozrastane ze sobą kapeluszami. Z jednego miejsca można czasami zebrać kilkaset owocników.
Wartości i zastosowanie Maślaka Sitarza
Maślak Sitarz jest grzybem jadalnym, choć odbiega znacznie smakowo od innych maślaków. Posiada miąższ gumowaty, wg mnie niezbyt nadaje się do marynat, choć ma swoich zwolenników. Nie zbieram go prawie w ogóle, tylko jeśli nie ma innych grzybów w sosnowych lasach, a czasem zdarza się, że spotykam wyłącznie Maślaka Sitarza. Wówczas siekam go i plasterki i suszę jako dodatek do bigosu. Można go co prawda marynować, ale jest słabo aromatycznym grzybem i staje się bardzo oślizgły, po obróbce termicznej miąższ zmienia odcienie na czerwonawe.
Używany jest jako wypełniacz do farszu grzybowego, dodatek do potraw z innych grzybów. To co przemawia do mnie za świadomą rezygnacją z zbierania Maślaka Sitarza, to fakt sporego zaczerwienia owocników. Nawet malutkie owocniki potrafią być zaczerwione, w nóżce może być tylko jedna bardzo niewielka, ledwo zauważalna dziurka, a w kapeluszu kilka czerwi, jakby wchodziły jeden za drugim. Czasem właśnie po zamarynowaniu widać je dopiero na talerzu.
Jeśli chcesz zbierać ten gatunek grzyba, to pamiętaj że Maślak Sitarz wymaga precyzyjnego sprawdzania w zakresie zarobaczywienia i czasami sporo cierpliwości, aby znaleźć kilka, kilkanaście zdrowych owocników w liczącej kilkaset sztuk gromadzie. Dlatego pozostawiam te grzyby dla innych, sporo początkujących grzybiarzy cieszy się znalezieniem wielkiej gromady, dopóki nie zorientują się w kwestii zaczerwienia tego gatunku.
Ale zdarzy się kępka zdrowych, choć bardzo rzadko.
Gatunki podobne do Maślaka Sitarza
- Maślak Pstry (Suillus variegatus): grzyb jadalny, o drobniejszych porach w odcieniach brudnopomarańczowych i z charakterystycznymi filcowatymi kosmkami na matowym kapeluszu.
- Borowiczak Dęty (Suillus cavipes): grzyb jadalny, chroniony o kapeluszu zamszowym, ale z rurkami w odcieniach żółtych i pustym trzonem. Mikoryzuje z modrzewiami.
Inne nazwy Maślaka Sitarza: siciarz, sitek, krowiak, gęsi pępek, sitorz, wolak.
