Gąska Zielonka nie stanowi łatwego łupu, mimo iż jest grzybem popularnym w Polsce. Głównym powodem jest specyficzne umiejscowienie występowania owych grzybów, a gdzie jej szukać? O tym w dalszej części. Pamiętam, jak moja mama miała tzw. nosa do wynajdowania tych grzybów, gdziekolwiek późną jesienią pojawiły się te zielonkawe grzybki, ona zawsze je znalazła. W moim przypadku zainteresowana tym grzybem, poniekąd smacznym, rozpoczęły się dość późno, bo zbieram je dopiero od kliku sezonów, a jest obecnie rok 2023. Dają jednak poszukiwania tego grzyba i nowych stanowisk sporą dawkę emocji, ich wyjątkowy kolor sprawia, że dusza moja po prostu się raduje.
Gąska Zielonka - szybka charakterystyka
- łac.: Tricholoma equestre
- okres występowania : IX – XI
Wygląd Gąski Zielonki
Gąska Zielonka to specyficzny w wyglądzie grzyb, choć można ją pomylić z innymi, zarówno jadalnymi, jak i trującymi grzybami.
Kapelusz: w odcieniach zielonkawych, żółtozielonkawych, im bliżej środka tym ciemniejsza do koloru oliwkowego, brudnooliwkowego. U młodych owocników wypukły, z wiekiem staje się rozpostarty, czasami z widocznym na środku garbkiem. Im starszy owocnik, tym bardziej staje się powyginany, pofałdowany i poryty łuseczkami, czasem też staje się popękana powierzchnia kapelusza.
Powierzchnia kapelusza w stanie wilgotnym staje się śliska, bardzo często kapelusz pokryty jest częściowo piaskiem i igliwiem ściółki. Skórka dość łatwo oddziela się od kapelusza.
Wymiary, jakie osiąga, to od 5 do 12 cm mówiąc o dojrzałych owocnikach.
Hymenofor: blaszki w kolorze jaśniejszym od kapelusza, są bardziej jaskrawe niż kapelusz. Blaszki różnej długości, gęste (co jest jej jedną z cech odróżniających od gąski siarkowej), przy trzonie wycięte, w odcieniach żółtawozielonkawym, żółtolimonkowym, cytrynowym, żółtosiarkowym.
Trzon: w kolorze jaśniejszym od kapelusza, żółtocytrynowym, ale bladszym, ku podstawie nieco ciemniejszy. Cylindryczny lub odwrotnie maczugowaty, nie ma jednoznacznie odreślonej budowy. Może być albo jednolicie cylindryczny o średnicy około 1 cm lub tez masywny grubszy u dołu nawet do średnicy 3 cm. Centralnie usytuowany wg kapelusza. Z delikatnymi kosmkami ciemniejszymi lub gładki w zależności od wilgoci, w środku pełny, do 8 cm wysokości.
Miąższ: w kolorze białawożółtym, jasny, nie zmienia barwy po przekrojeniu. Jest dość twardy i zwarty, jeśli nasiąknie wilgocią staje się miękki i wodnisty.
Zapach: mąki, raczej delikatny, ale wyczuwalny.
Smak: łagodny.
Dopuszczenie do obrotu w Polsce: Tak – dopuszczony do obrotu.
Wysyp zarodników: biały.
Występowanie Gąski Zielonki
Gąska Zielonka potrzebuje specyficznych warunków do wypuszczenia na światło dzienne owocników. Jeśli na piaszczystym podłożu rosną sosny, to można tam ich szukać. Mikoryzuje właśnie z sosnami, występuje na glebie, gleba piaszczysta jednak nie musi to być sam piasek, ale piasek pokryty również ściółką, mchem, igliwiem. Jest jeszcze jeden gatunek bardzo podobny do Gąski Zielonki, który występuje w lasach liściastych, dlatego czasami może być błędnie identyfikowana, ale jest również jadalna, a mowa o Gąsce Liściowatej. Jest dość pospolita w Polsce, wyrasta czasami pojedynczo lub w grupach nawet do kilku nastu owocników.
Występuje od września do listopada, jednak okres występowania może się wydłużyć do grudnia, jeśli będzie mieć odpowiednie warunki do owocnikowania. Największy wysyp obserwuję na początku listopada. W Małopolsce popularnym siedliskiem Gąski Zielonki są okolice Pustyni Błędowskiej, pamiętaj jednak, że nie wszędzie tutaj można penetrować teren, w północnej części znajduje się teren poligonu wojskowego, gdzie ćwiczą spadochroniarze.
Wartości i zastosowanie Gąski Zielonki
Gąska Zielonka uznawana jest za grzyb jadalny, ja ją klasyfikuję, jako smaczny grzyb. Mimo, iż wiąże się to z uporczywym usuwaniem piasku, zwłaszcza spomiędzy blaszek, jest grzybem który oddaje przyjemny aromat i jest grzybem przy okazji delikatnym. Można Gąskę Zielonkę dusić, smażyć, marynować, kisić, co poniektórzy dodają ją do rosołu.
W Polsce jest gatunkiem dopuszczonym do obrotu handlowego, natomiast w krajach zachodnich uważany jest za gatunek trujący. Dlaczego tak się dzieje? Otóż badania i obserwacje w tych krajach wykazały, iż spożywanie nadmiernej ilości Gąski Zielonki, jak i jej częste spożywanie może prowadzić do rabdomiolizy, rozpadu mięśni szkieletowych. Myślę, że warto pamiętać o tym fakcie przy spożywaniu, co prawda w Polsce nie było potwierdzonych przypadków zachorowania, ale rozwaga przy spożywaniu, co do ilości jest w skazana.
Gatunki podobne do Gąski Zielonki
- Gąska Siarkowa (Tricholoma sulphureum) – grzyb niejadalny, jest bardziej żółta, z żółtymi blaszkami, rzadszymi, jest też mniejsza, natomiast wielkość nie stanowi podstawy do rozpoznania.
- Muchomor Zielonawy (Amanita phalloides) – grzyb śmiertelnie trujący, wcześniej nazywany był muchomorem sromotnikowym, posiada bardzo podobny zielonkawy kapelusz, ale blaszki ma białe i pochwę u dołu trzonu, dlatego warto zawsze wykręcać grzyby wielkozarodnikowe.
- Gąska Zielonożółta (Tricholoma sejunctum) – grzyb niejadalny, o podobnym kolorze kapelusza, jednak z białawymi blaszkami.
- Gąska Liściowata (Tricholoma frondosae) – grzyb jadalny, często mylony z Gąską Zielonką, wyrasta jednak pod osikami lub topolami i można te gatunki rozróżnić ponad to wyłącznie po rozmiarach zarodników.
Zobacz film o Gąsce Zielonce
Przeglądnij galerię zdjęć Gąski Zielonki
Drogi Czytelniku, Droga Czytelniczko, Drodzy odwiedzający moją stronę CudnaPolska.pl… Jeśli moim wpisem Was zachęciłem do odwiedzenia tego miejsca, albo zainspirowały Was informacje, które przygotowałem, to w ramach wdzięczności możecie nawet drobną kwotą / wirtualną kawą wesprzeć moją działalność. Utrzymanie sprzętu fotograficznego, drona i serwerów kosztuje niemałą kwotę. Jeśli więc wywołałem w Tobie chęć ruszenia się z przed telewizora, aby pooddychać najzwyczajniej życiem i pragnieniami, to kliknij w poniżczy obrazek, gdzie będziesz mógł odwdzięczyć się za dostarczone informacje i mobilizację do działania. Nawet najmniejsze espresso doda mi sił podczas nocnego przygotowywania materiałów. Wasze wsparcie naprawdę motywuje do jeszcze większego wysiłku.
Z góry dziękuję i cieszę się z Twoich odwiedzin – zapraszam ponownie 🙂
